Dijleland

Welke positie neemt het Dijleland in Vlaanderen in? Is deze streek op enig vlak uniek? In welk opzicht vormt het een eenheid ? Hoe en wat moeten we dan beschermen en/of ontwikkelen?

Bossen zijn zo dominant en goed ontwikkeld aanwezig in het Dijleland, dat ze een bijzonder kenmerk van het Dijleland zijn. Zowel in de valleien als de droge plateaus spelen ze een grote rol in de ontwikkeling van de biodiversiteit. Het beheer kan evenwel nog beter aangepast worden aan het maximaliseren van de biodiversiteit (open plekken, brede wegen, bosranden) en het tegengaan van verzuring (door een grotere rol voor specifieke bomen te geven, vooral ten nadele van de beuk).

Daarnaast houden de natuurwaarden in de akkerlandschappen nog steeds stand (in vergelijking met Vlaanderen). Deze natuurwaarden zijn gebonden aan het complexe landschap waar versnippering een grote rol speelt. De door de landbouw intensief bewerkte percelen worden in het Dijleland immers veelvuldig doorsneden door holle wegen, graften en bosjes. Daardoor vormen deze landbouwpercelen geen vijandig milieu, maar zijn ze de ideale foerageerhabitat voor soorten die in deze zogenaamde kleine landschapselementen leven, of hebben soorten die in de akkers leven op korte afstand steeds een toevluchtsoord wanneer de akkers bewerkt worden. Daarnaast is deze groene dooradering van het landschap cruciaal voor het voortbestaan van soorten uit de bossfeer en vormen ze ook een corridor voor deze soorten tussen de verschillende bossen.

Ook zijn er in het Dijleland enkele natuurwaarden die zich concentreren op enkele kleine oppervlakken. Zo vormen de goed ontwikkelde bronnen en vooral de kalkmoerassen een bijzondere natuurwaarde voor Vlaanderen en daarbuiten. Hun nood aan een specifiek milieu, een permanente toevoer van schoon water en voor de kalkmoerassen een zeer kalkrijk milieu maken het zeer kwetsbare biotopen.

Van andere landschapsonderdelen zijn in Vlaanderen betere voorbeelden te vinden: heiden, droge en schrale graslanden en moerassen. Toch zijn ze ook in het Dijleland de moeite waard om te beschermen. Zo bevinden de moerassen in de Dijlevallei zich in een riviersysteem dat tot op grote hoogte zichzelf kan sturen. Dit is een unieke situatie. In het bijzonder wordt de waarde van het Dijleland net gevormd doordat de hiervoor aangehaalde veelheid aan biotopen binnen een zeer kleine ruimtelijke eenheid aanwzig is.

Zo staat op één van de top tien van soortenrijkste hokken van de Vlaamse broedvogelatlas, net een hok uit het Dijleland. Niet omdat er een zeldzame biotoop in voorkomt, maar omdat er zowel moeras, vallei als bos in één hok zitten. Dit alles leidt ertoe dat het Dijleland een specifieke rol te vervullen heeft voor de bescherming en het behoud van natuur in Vlaanderen.

Een veelheid aan biotopen levert een veelheid aan ecologische niches, waardoor een waaier aan soorten een plaats kan vinden. Het behouden van deze verscheidenheid, zeker in een versnipperd landschap, is een zeer grote uitdaging. De uitgebreide habitatdiversiteit zorgt ervoor dat op vele domeinen ingegrepen en gestuurd moet worden. Bovendien maakt de grote versnippering het noodzakelijk dat een dicht netwerk aan corridors tussen de gelijkaardige biotopen aanwezig is. Dat kan betekenen dat de afstanden tussen de verschillende woongebieden relatief klein zijn, of dat de andere woongebieden niet te vijandig ingericht worden.

Daarnaast zijn kleine habitatvlekken net erg gevoelig voor verstoring van buitenaf. In het Dijleland is dus een grote mix aanwezig van verschillende gebruikers van het landschap. Een mix die voor het voortbestaan van de biodiversiteit in het landschap intens moet zijn. Er dient immers voldoende versnippering, verbinding en een kwalitatief goed ontwikkelde habitat te zijn voor de ontwikkeling van duurzame populaties van dieren en planten. In een tijd waar de maatschappij streeft naar scheiding is dit een aardige uitdaging. Een model voor de toekomst…?

Wil je meer weten over het Dijleland?

Het boek 'Het Dijleland' is verkrijgbaar in ons infocentrum.